Các công cụ phái sinh thường được phát triển để tránh những rủi ro do biến động tỷ giá ngoại tệ và chứng khoán mà không thể đoán trước. Tuy nhiên cũng có một số loại khá đặc biệt trong đó có thể kể đến là “phái sinh thời tiết”.
Thời tiết tốt hay xấu ảnh hưởng đến các hoạt động kinh doanh khác nhau. Nếu thời tiết trái mùa tiếp diễn sẽ dẫn đến mùa màng kém và đánh bắt kém, sẽ là một cú đánh lớn đối với những người làm nông nghiệp và khai thác thủy sản. Các nhà sản xuất máy điều hòa nhiệt độ, kem, đồ bơi, v.v … giảm doanh thu vào mùa hè mát mẻ, và các công ty may mặc sản xuất áo lạnh gặp khó khăn vào mùa đông ấm áp. Số lượng người đi chơi sẽ giảm nếu những ngày mưa kéo dài, và thu nhập của các nhà hàng và công viên giải trí cũng sẽ ảnh hưởng.
Từ bối cảnh đó, ý tưởng về “các phái sinh thời tiết” được ra đời nhằm bù đắp những tổn thất do thời tiết gây ra. Trước tiên, người dùng thanh toán phí hợp đồng và nếu các dữ liệu liên quan đến thời tiết như nhiệt độ, lượng mưa trong thời gian hợp đồng đáp ứng các điều kiện nhất định (ví dụ: nếu trời mưa nhiều hơn một lượng nhất định), người dùng có thể nhận được bồi thường.
Dịch vụ này được phát triển bởi một công ty năng lượng của Mỹ vào năm 1997. Tại Nhật Bản, vào năm 1999, một công ty bán thiết bị trượt tuyết đã ký hợp đồng để tránh nguy cơ thiếu tuyết, đó là phái sinh thời tiết đầu tiên tại Nhật Bản.
Các công cụ phái sinh thời tiết hơi giống như bảo hiểm, nơi bạn nhận được tiền khi bị tổn thất do thiên tai. Tuy nhiên, đối với bảo hiểm, bạn chỉ có thể nhận được tiền khi thiệt hại thực sự xảy ra do thiên tai, và cần có thời gian để điều tra quy mô thiệt hại. Trong trường hợp phái sinh thời tiết, bạn có thể nhận được tiền bồi thường nếu dữ liệu thời tiết đáp ứng các điều kiện định trước.
Do ảnh hưởng của sự nóng lên toàn cầu và các yếu tố khác, thời tiết bất thường ở châu Âu và Hoa Kỳ đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng, và các công cụ phái sinh thời tiết đã được tạo ra để giảm bớt rủi ro đó. Gần đây ở nhiều nước châu Á như Việt Nam, Nhật Bản hay Trung Quốc, cũng có những thảm họa chưa từng có liên quan đến thời tiết như mưa bão, lũ lụt v.v. xảy ra, vì vậy các sản phẩm phái sinh thời tiết có thể trở nên phổ biến hơn ở các nước châu Á trong tương lai.