1. Cổ phiếu là gì?
Pháp luật Việt Nam định nghĩa cổ phiếu như sau:
“Cổ phiếu là chứng chỉ do công ty cổ phần phát hành, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty đó. Chỉ công ty cổ phần mới có quyền phát hành cổ phiếu.”
Hơi khó hiểu đúng không nào.
Ở bài này kienthucchungkhoan.net định nghĩa lại cho bạn đọc dễ hiểu hơn, hiểu đúng và đầy đủ hơn về khái niệm “Cổ phiếu là gì?” nhé.
Các bạn đọc có thể hiểu đơn giản là doanh nghiệp chia giá trị công ty của họ thành nhiều phần và mỗi phần tương ứng với 1 cổ phiếu. Sau đó bán một số lượng cổ phiếu nhất định để thu tiền về làm vốn giúp phát triển kinh doanh. Khi doanh nghiệp kinh doanh thuận lợi và phát triển thì giá trị công ty sẽ tăng, giúp giá của mỗi cổ phiếu cũng tăng theo. Các nhà đầu tư mua cổ phiếu của công ty cũng sẽ có lợi nhuận từ chênh lệch giá đó.
Đối với doanh nghiệp việc mở thêm doanh xưởng mới, hay mua hệ thống máy tính mới v.v. sẽ cần rất nhiều tiền cho những hoạt động đầu tư như vậy. Công ty càng lớn thì càng cần nhiều tiền, vậy nên họ cần phải tính toán đến phương pháp huy động vốn hiệu quả. Và phát hành cổ phiếu là một cách làm hiệu quả.
Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về ý tưởng phát minh ra cổ phiếu nhé.
1.1 Giả dụ bạn đã thành lập công ty
Cách phổ biến để công ty có được tiền dùng cho kinh doanh đó là mượn từ ngân hàng. Tuy nhiên không phải công ty nào cũng có thể mượn được tiền từ ngân hàng.
Giả dụ bạn rất thích game và rất am hiểu về lập trình. Bạn nghĩ ” tôi tự tin có thể tạo ra một tựa game đột phá” và bạn đã quyết định thành lập công ty. Tuy nhiên bạn chạy tới ngân hàng và nói hãy cho tôi mượn tiền để thành lập công ty, tôi sẽ tạo ra tựa game đột phá và sau đó tôi sẽ trả lại tiền gốc cộng lãi xuất, thì chắc chắn rằng không có ngân hàng nào cho bạn mượn tiền cả.
Tiền vay mượn bắt buộc phải trả đúng hẹn như trong hợp đồng ban đầu. Dù có tự tin đến cỡ mấy thì cũng sẽ không thể cho một công ty chưa biết có thành công hay không.
Và…giờ làm thế nào để có vốn làm công ty?
1.2 Ý tưởng tuyển chủ sở hữu
Và rồi bạn đã suy nghĩ ra cách làm khác.
Bạn viết thư rải khắp phố nói rằng hãy đầu tư cho công ty của tôi, nếu có lãi tôi sẽ chia phần lời tương ứng với số tiền đầu tư, còn giả sử có thua lỗ thì xin hãy chấp nhận việc tôi không thể trả tiền lại cho bạn. Lúc này có thể sẽ có vài người tin tưởng vào khả năng của bạn và đầu tư tiền.
Đây chính là cách suy nghĩ của cổ phiếu, huy động vốn từ rất nhiều cá nhân.
Cổ phiếu như là giấy tờ chứng minh người đó đã đầu tư tiền. Công ty phát hành cổ phiếu được gọi là công ty cổ phần.
Phát hành cổ phiếu và rất nhiều người mua nó tạo nên nguồn tiền gọi là vốn hoá (tư bản), là khoản tiền để xây dựng phát triển công ty. Tiền này khác với tiền vay ở ngân hàng, nó không kèm nghĩa vụ phải trả lại cho nhà đầu tư.
Đối với người thành lập công ty, việc không phải trả lại khoản tiền nhận được từ đầu tư là một điều rất quan trọng, nó giúp công ty luôn có một lượng tiền nhất định được huy động để duy trì hoạt động.
Bên mua cổ phiếu được gọi là cổ đông, tương ứng với số tiền bỏ ra họ có được một số quyền lợi nhất định trong công ty và được chia phần lợi nhuận kinh doanh của công ty đó.
Cổ đông có quyền tự do nhượng lại phần cổ phiếu đang nắm giữ cho người khác khi cần tiền hoặc không muốn nắm giữ cổ phiếu của công ty đó nữa.
Nhờ vậy ai cũng có thể dễ dàng mua cổ phiếu (đầu tư).
2. Các loại cổ phiếu
Có 2 loại cổ phiếu là cổ phiếu phổ thông (cổ phiếu thường) và cổ phiếu ưu đãi. Hãy cùng tìm hiểu về khái niệm và đặc điểm của 2 loại cổ phiếu này nhé.
2.1 Cổ phiếu phổ thông (cổ phiếu thường)
Cổ phiếu phổ thông là loại cổ phiếu phổ biến nhất trong các loại cổ phiếu của công ty phát hành. Người sở hữu cổ phiếu phổ thông được gọi là cổ đông phổ thông và có các quyền như quyền biểu quyết tại cuộc họp đại hội cổ đông, quyền được hưởng cổ tức tuỳ theo kết quả kinh doanh của công ty, hay quyền tự do chuyển nhượng cổ phiếu.
2.2 Cổ phiếu ưu đãi
Ngoài cổ phiếu phổ thông thì công ty còn có thể phát hành cổ phiếu ưu đãi. Cổ phiếu ưu đãi là những cổ phiếu bị giới hạn ở các quyền lợi có được về quyền biểu quyết, cổ tức. Người sở hữu cổ phiếu ưu đãi được gọi là cổ đông ưu đãi. Có 3 loại cổ phiếu ưu đãi sau:
●Cổ phiếu ưu đãi cổ tức
Cổ phiếu ưu đãi cổ tức là loại cổ phiếu được ưu đãi nhận cổ tức cao hơn cổ phiếu phổ thông nhưng bị hạn chế không có quyền biểu quyết trong đại hội cổ đông để biểu quyết những quyết định quan trọng như kế hoạch kinh doanh, nhân sự trong hội đồng quản trị v.v.
●Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại
Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại là loại cổ phiếu mà người sở hữu được quyền yêu cầu công ty trả lại vốn đóng góp bất kỳ lúc nào hoặc theo thoả thuận ban đầu. Tuy nhiên cũng giống như cổ phiếu ưu đãi cổ tức, người sở hữu cổ phiếu này không có quyền biểu quyết.
●Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết
Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết là loại cổ phiếu có quyền biểu quyết nhiều hơn so với cổ phiếu phổ thông. Thông thường khi có đại hội cổ đông, công ty sẽ phát phiếu biểu quyết theo mỗi đơn vị cổ phiếu (100 cổ phiếu). 1000 cổ phiếu sẽ tương đương với 10 phiếu biểu quyết. Nhưng đối với cổ phiếu ưu đãi biểu quyết, số lượng phiếu biểu quyết nhận được sẽ nhiều hơn, và dĩ nhiên tiếng nói của cổ đông đó cũng sẽ cao hơn so với cổ đông phổ thông. Loại cổ phiếu này bị hạn chế quyền chuyển nhượng nên các nhà đầu tư thông thường sẽ không có cơ hội sở hữu loại cổ phiếu này.