Ngày xưa khi cổ phiếu quỹ được xem là tài sản như những loại cổ phiếu thông thường thì việc mua cổ phiếu quỹ đã bị cắm nhằm tránh các rủi ro về đầu tư hay thao túng giá cổ phiếu.
Tuy nhiên, ngày nay khi các quy định được xác lập, việc mua bán cổ phiếu quỹ đã được hợp pháp hoá. Các công ty niêm yết lớn, vừa và nhỏ thực hiện việc mua cổ phiếu quỹ khá thường xuyên. Điều này là do nó mang lại cho doanh nghiệp nhiều lợi ích khác nhau. Ở bài này chúng ta cùng tìm hiểu cổ phiếu quỹ là gì? tại sao doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ? Ưu điểm nhược điểm và một số quy định liên quan tới cổ phiếu quỹ.
Nội dung chính
- Cổ phiếu quỹ là loại cổ phiếu được chính doanh nghiệp phát hành mua lại từ thị trường
- Giá cổ phiếu sẽ tăng khi số lượng cổ phiếu trên thị trường giảm nhờ việc mua lại cổ phiếu quỹ
- Công ty có thể có được rất nhiều lợi ích từ việc mua cổ phiếu quỹ nhưng nó cũng có một số rủi ro nhất định
Giải thích cụ thể
Cổ phiếu quỹ là gì?
Cổ phiếu quỹ là cổ phiếu được công ty mua lại từ thị trường sau khi đã phát hành bằng nguồn vốn dự trữ hay vốn thặng dự (vốn điều lệ hay vốn chủ sở hữu).
Nói cách khác việc mua cổ phiếu quỹ làm giảm vốn điều lệ của công ty.
Theo pháp luật hiện hành, khi công ty muốn mua hay tiêu hủy cổ phiếu quỹ phải có sự đồng ý của cổ đông, vì vậy đại hội cổ đông sẽ được tổ chức để biểu quyết, nếu số đông cổ đông tán thành nó mới được thực hiện.
Cổ phiếu quỹ được xem như cổ phiếu chưa phát hành nên không có quyền biểu quyết tại hội đồng cổ đông và không được trả cổ tức. Vậy nó có lợi ích gì cho doanh nghiệp?
Những lợi ích khi doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ?
1. Mua để bán lại kiếm chênh lệch
Khi cổ phiếu rớt giá, ngoài mục đích giải quyết áp lực từ các cổ đông, công ty thực hiện việc mua cổ phiếu quỹ để giúp tăng giá cổ phiếu, sau đó bán lại (tức phát hành lại) khi giá cao để kiếm chênh lệch.
Lợi nhuận kiếm được từ chênh lệch này không được cộng vào lợi nhuận ròng kinh doanh, nhưng nó giúp công ty cải thiện nguồn vốn dự bị hay thặng dư.
Lưu ý là khi mua cổ phiếu quỹ công ty đã dùng nguồn vốn thặng dư nên có thể hiểu là công ty dùng nguồn vốn này đi đầu tư chứng khoán, nhưng đơn thuần là mua cổ phiếu công ty mình phát hành nhằm có thêm những lợi ích khác nữa.
1. Nâng tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu giúp tăng quyền kiểm soát công ty
Một mục đích quan trọng đó là làm giảm rủi ro bị công ty đối địch thâu tóm. Việc mua cổ phiếu quỹ vừa giúp nâng tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu của công ty mình vừa làm giảm số lượng cổ phiếu lưu hành ngoài thị trường khiến công ty đối địch khó thâu tóm hơn.
2. Dùng để hoán đổi khi thâu tóm công ty khác
Để thâu tóm công ty khác cần phải mua lại cổ phiếu của công ty đó. Trong thực tế có thể sử dụng cổ phiếu quỹ đã được chuẩn bị từ trước để trao đổi (chi trả) khi mua cổ phiếu khác. Vì vậy công ty không cần chuẩn bị tiền mặt khi thực hiện thâu tóm, thay vì đó có thể dùng tiền đó cho việc tái thiết công ty sau thâu tóm.
3. Cải thiện giá cổ phiếu đảm bảo lợi ích cổ đông
Mua lại cổ phiếu quỹ làm giảm số lượng cổ phiếu trên thị trường. Khi số lượng cổ phiếu trên thị trường giảm, cung giảm so với cầu dẫn đến việc giá cổ phiếu tăng theo. Điều này giúp công ty nhận được sự ủng hộ từ các cổ đông. Ngày nay việc mua cổ phiếu quỹ được xem như là một phương pháp để tạo lợi ích cho cổ đông ngoài cổ tức.
Thông thường nếu một công ty thông báo rằng họ sẽ mua lại hơn 3% tổng số cổ phiếu đã phát hành, thì điều đó sẽ có tác động đến giá cổ phiếu.
Một số trường hợp, việc mua lại cổ phiếu quỹ được thực hiện với quy mô lớn vượt quá 10% , khi đó cung cầu sẽ được cải thiện và giá cổ phiếu sẽ tăng lên đáng kể.
4. Cải thiện các chỉ số cổ phiếu hấp dẫn nhà đầu tư mới
5. Nhận quyền chọn mua cổ phiếu quỹ
Quyền chọn mua cổ phiếu quỹ là quyền của nhân viên hay lãnh đạo công ty có thể mua cổ phiếu của công ty mình với mức giá được xác định trước tại thời điểm phát hành. Ngay cả khi giá cổ phiếu đã tăng đáng kể, giá khi nhận quyền chọn mua vẫn không dao động so với giá đã xác định từ trước. Lợi dụng đặc điểm này, quyền chọn mua cổ phiếu chủ yếu được sử dụng để tăng động lực cho nhân viên.
Cụ thể là công ty trao tặng quyền chọn mua cổ phiếu cho nhận viên với giá 50,000 vnd. Tuy nhiên vào thời điểm đó, giá cổ phiếu của công ty mới là 40,000 vnd. Sau một thời gian, nhờ nỗ lực của nhân viên, tình hình kinh doanh của công ty tiến triển thuận lợi và giá cổ phiếu tăng lên 100,000 vnd. Khi đó nhân viện thực hiện quyền chọn mua cổ phiếu chỉ với giá đã được xác định ban đầu là 50,000 vnd.
Những rủi ro và điều cần chú ý khi mua cổ phiếu quỹ
Như đã giải thích ở trên, việc mua lại cổ phiếu quỹ có nhiều lợi ích khác nhau. Tuy nhiên, mặt khác cũng có những rủi ro và điều cần chú ý, không nên thực hiện việc mua cổ phiếu quỹ mà không suy tính kỹ. Các công ty đang xem xét mua lại cổ phiếu quỹ nên hiểu các rủi ro và lưu ý sau đây.
1. Làm giảm tỷ trọng vốn chủ sở hữu
Do việc mua lại cổ phiếu được thực hiện bằng nguồn vốn dự bị hay vốn thặng dư trong vốn chủ sở hữu (vốn mà nhà đầu tư và cổ đông đầu tư thông qua cổ phiếu), nên tỷ lệ an toàn vốn của công ty sẽ giảm xuống. Tỷ lệ an toàn vốn là một chỉ số đánh giá mức độ an toàn của một công ty được tính bằng “vốn chủ sở hữu ÷ tổng vốn”. Tỷ lệ an toàn vốn càng thấp thì cấu trúc tài chính của công ty càng xấu đi. Nói cách khác, nếu bạn mất nhiều vốn chủ sở hữu do mua lại cổ phiếu quỹ, các cổ đông và nhà đầu tư có thể cẩn trọng hơn trong việc đầu tư vào công ty.
Mặc dù nó thay đổi tùy theo loại hình ngành nghề, nhưng người ta nói rằng tiêu chuẩn của tỷ lệ an toàn vốn là khoảng “20%”. Điều quan trọng là hạn chế mua lại cổ phiếu quỹ quá mức, vì cổ đông và thị trường có nhiều khả năng đánh giá rằng công ty đang ở trong vùng nguy hiểm nếu tỷ lệ an toàn vốn giảm xuống dưới 20%.
2. Có thể cản trở tăng trưởng dài hạn của công ty
Có rất nhiều việc có thể làm bằng với số tiền đã bỏ ra để mua lại cổ phiếu quỹ. Các ví dụ cụ thể bao gồm đầu tư vốn, nghiên cứu và phát triển, và tạo việc làm mới. Nói cách khác, rất khó để mở rộng quy mô của một công ty, doanh nghiệp nếu việc mua lại cổ phiếu quỹ tiêu tốn quý nhiều vốn. Việc mua cổ phiếu có thể cản trở sự tăng trưởng dài hạn của công ty, vì nó làm mất đi cơ hội đầu tư phát triển.
Trong một số trường hợp, tăng trưởng ngắn hạn có thể quan trọng hơn tăng trưởng dài hạn. Tuy nhiên, nếu mất cơ hội tăng trưởng dài hạn, các nhà đầu tư có khả năng mất hứng thú trong tương lai. Vì vậy, điều quan trọng là phải lập kế hoạch quản lý chắc chắn trước khi mua lại cổ phiếu và cân nhắc kỹ lưỡng xem “công ty nên tiêu tiền vào đâu là tốt nhất?” tránh ảnh hưởng tới sự phát triển của công ty.
3. Có thể dẫn tới việc cổ phiếu rớt giá
Cổ phiếu quỹ sau khi được mua sẽ được xử lý theo 2 cách sau:
- Bán lại ra thị trường dẫn tới việc số lượng cổ phiếu tăng và giá cổ phiếu giảm
- Tiêu huỷ. Tức xoá sổ hoàn toàn lượng cổ phiếu đó.
Việc bán lại cổ phiếu quỹ cho phép công ty thu về số tiền kiếm nhất định (có thể có lời so với giá mua). Tuy nhiên, khi tổng số cổ phiếu phát hành tăng lên, lợi nhuận và tài sản trên mỗi cổ phiếu sẽ giảm xuống. Nói cách khác, khả năng giá cổ phiếu giảm sẽ tăng lên. Tuy nhiên, phương pháp lưu trữ cổ phiếu quỹ trong thời gian dài cũng không phải là cách hay. Cổ phiếu quỹ khi nắm giữ luôn có rủi ro thua lỗ nếu giá cổ phiếu giảm. Việc này có thể dẫn đến sự suy giảm uy tín của các cổ đông và nhà đầu tư.
Ngược lại, nếu tiêu huỷ cổ phiếu quỹ, giá cổ phiếu có khả năng tăng do tác dụng của việc rủi ro bị hủy bỏ. Tuy nhiên sẽ làm giảm giá trị doanh nghiệp trong ngắn hạn.
Như vậy, giá trị doanh nghiệp của cổ phiếu quỹ thay đổi rất nhiều tùy thuộc vào cách xử lý nó, vì vậy điều quan trọng là phải lập kế hoạch phù hợp sau khi mua lại.
Tóm tắt
Trên đây là những kiến thức liên quan tới cổ phiếu quỹ. Hãy nắm bắt thật kỹ nội dung để có những quyết định phù hợp khi đầu tư, đặc biệt là khi có thông tin công ty mình đang quan tâm thực hiện mua cổ phiếu quỹ.