Cải thiện ROA chỉ số cho biết lợi nhuận của doanh nghiệp là một mục tiêu mới
“ROE” (lợi nhuận trên vốn cổ đông) và “ROA” (lợi nhuận trên tổng tài sản) đều là các chỉ số tài chính và được coi là thước đo quan trọng đối với khả năng kiếm tiền của một công ty. Như đã giải thích về khái niệm ở bài “các chỉ số chứng khoán có ích cho đầu tư cổ phiếu” mỗi cái được tính theo công thức sau.
Vốn chủ sở hữu là tổng số vốn do các cổ đông đầu tư và tích lũy lợi nhuận của công ty. ROE cho thấy mức độ hiệu quả của một công ty sử dụng vốn chủ sở hữu để kiếm lợi nhuận và có thể nói là một chỉ số cho biết mức độ đáp ứng của công ty đối với kỳ vọng đầu tư của cổ đông.
Mặt khác, tổng tài sản không chỉ bao gồm vốn chủ sở hữu của cổ đông mà còn bao gồm các tài sản như nhà xưởng, cửa hàng, hàng tồn kho, tiền mặt mà công ty đã tích lũy trong quá khứ bằng cách sử dụng vốn khác như vay ngân hàng … ROA là một chỉ số cho thấy một công ty đang tạo ra lợi nhuận hiệu quả như thế nào bằng cách sử dụng tất cả các nguồn lực này và có thể nói rằng nó là thước đo khả năng thu nhập của một công ty ở góc độ rộng hơn so với ROE.
Như bạn có thể thấy từ công thức trên, ROE được tính bằng cách nhân ROA với đòn bẩy tài chính. Ngay cả khi không cần vất vả trong việc làm tăng lợi nhuận, các công ty có thể sử dụng triệt để các mánh khoé tài chính để điểu chỉnh làm đẹp các con số. Chẳng hạn như làm tăng tổng tài sản bằng cách vay thêm tiền, hay làm giảm vốn chủ sở hữu bằng cách mua lại cổ phiếu hoặc tăng chia cổ tức. Do đó, có ý kiến cho rằng giá trị ROE không đáng tin cậy.
Nếu chỉ nhìn vào ROE, sẽ có nguy cơ không nhận ra vấn đề lớn nhất là lợi nhuận của công ty thấp, vậy nên cần phải để ý tới cả ROA là chỉ số thể hiện năng lực kiếm lợi nhuận dựa trên tổng các nguồn lực của công ty đó.
Điều quan trọng là phải xác minh lý do tại sao các chỉ số tài chính đang xấu đi
Cho dù đó là ROE hay ROA, không có ý kiến phản đối nào đối với việc các công ty lấy các chỉ số tài chính này là làm mục tiêu để hướng tới mục tiêu kinh doanh hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư coi trọng quá mức ROE và ROA để làm cơ sở đưa ra quyết định đầu tư cổ phiếu và kết quả chỉ những công ty có ROE cao và ROA cao mới thu hút được sự chú ý.
Các chi phí khác nhau được phát sinh khi một công ty đầu tư để mở rộng kinh doanh và tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai. Ví dụ: ngay cả khi một nhà máy mới được xây dựng, các chi phí mới như chi phí mua đất, chi phí xây dựng nhà xưởng, chi phí khấu hao máy móc thiết bị và chi phí lao động cho nhân viên mới vẫn phát sinh và cần phải huy động vốn bằng cách phát hành trái phiếu doanh nghiệp hoặc vay từ ngân hàng. Sẽ cần phải trả cả gốc và lãi liên tục.
Điều hiển nhiên là điều kiện tài chính của công ty sẽ xấu đi, vì gánh nặng đầu tư sẽ tiếp tục trong vài năm cho đến khi các thiết bị mới nhất của nhà máy hoạt động hết công suất. Tổng tài sản có thể tăng khi thu nhập ròng giảm nhưng nợ tăng. Điều gì sẽ xảy ra sau đó? Tỷ suất lợi nhuận ròng giảm khi lợi nhuận ròng giảm, và tỷ số quay vòng tổng tài sản cũng giảm khi tổng tài sản tăng lên. Nói cách khác, cả ROE và ROA đều thấp đi.
Các nhà đầu tư thường chú ý vào lợi nhuận của doanh nghiệp và so sánh các chỉ số ROE và ROA của nhiều công ty tại một thời điểm nhất định. Với phương pháp này, ngay cả một công ty có ROE và ROA tạm thời bị hạ thấp do đầu tư cho tương lai có thể bị đánh giá là quản lý kém hiệu quả và bị loại khỏi đối tượng đầu tư. Đó liệu có phải là một quyết định đầu tư hợp lý?
Nếu giá cổ phiếu của công ty đang giảm chỉ đơn giản là do các chỉ số tài chính ở hiện tại xấu vì đầu tư cho tương lai, thì việc quyết định mua vào thời điểm rẻ đó là hợp lý nếu dự đoán rằng việc đầu tư cho tương lai sẽ dẫn đến thu hồi lợi nhuận lớn trong tương lai. Nói cách khác, điều quan trọng là phải xem xét lý do tại sao các chỉ số tài chính của một công ty đang xấu đi, nhưng vì một số lý do nào đó, rất ít người không hiểu được vấn đề này.