Có một số loại rủi ro đối với các sản phẩm tài chính trong đó có cổ phiếu. Bốn rủi ro điển hình là “rủi ro biến động giá”, “rủi ro lạm phát”, “rủi ro thanh khoản” và “rủi ro phá sản”. Có thể giải thích ngắn gọn như ở dưới đây.
RỦI RO BIẾN ĐỘNG GIÁ
Đó là rủi ro tăng hoặc giảm giá của các sản phẩm tài chính.
Trong trường hợp cổ phiếu, bạn có thể kiếm lời nếu bán được giá cao hơn lúc bạn mua, nhưng ngược lại, nếu giá cổ phiếu thấp hơn đáng kể so với lúc bạn mua, bạn sẽ lỗ rất nhiều.
Đây là rủi ro về biến động giá cả. Rủi ro biến động giá là rủi ro điển hình của đầu tư cổ phiếu.
Rủi ro biến động giá này có thể được chia thành hai loại: rủi ro thị trường (market risk) và các vấn đề cụ thể của công ty (rủi ro riêng lẻ).
RỦI RO LẠM PHÁT
Lạm phát (Inflation) là hiện tượng giá cả hàng hóa tăng đều đặn. Rủi ro do lạm phát gây ra được gọi là “rủi ro lạm phát”.
Giả sử bạn gửi 100 đồng với lãi suất 1% trên một năm vào ngân hàng. Với một phép tính đơn giản, số tiền gửi của bạn sẽ là 101 đồng sau một năm. Tuy nhiên, khi giá tăng 5%, bánh hamburger, loại 100 yên một năm trước, giờ đã là 105 yên.
Gửi tiết kiệm ngân hàng đáng lẽ đã làm tăng số lượng tiền, nhưng nếu lạm phát xảy ra với tốc độ nhanh hơn, giá trị của đồng tiền cuối cùng sẽ giảm đi. Đây chính là rủi ro lạm phát.
Khi nền kinh tế phát triển, giá cả cũng vậy tăng theo. Khi bạn kiếm tiền của mình thông qua các sản phẩm tài chính, bạn cũng phải tính đến lạm phát và phải kiếm lời nhiều hơn tốc độ lạm phát, nếu không bạn sẽ bị lỗ.
Theo thống kê ở các nước phát triển, lãi tiền gửi có xu hướng thấp so với tỷ lệ lạm phát.
Tiền gửi ngân hàng được cho là cách kiếm tiền an toàn và chắc chắn, nhưng khi tính đến lạm phát, không phải lúc nào nó cũng an toàn và đảm bảo.
Mặc dù không phải trong mọi trường hợp nhưng nhìn chung về lâu dài, cổ phiếu có xu hướng tăng giá khi nền kinh tế phát triển và giá cả tăng lên. Cổ phiếu được cho là có rủi ro biến động giá cao, nhưng rủi ro lạm phát lại thấp.
Chúng ta cần ghi nhớ sự khác biệt về rủi ro giữa các sản phẩm tài chính như đã nêu ở trên.
RỦI RO THANH KHOẢN
“Tính thanh khoản” nghe có vẻ khó hiểu, nhưng có thể hiểu rủi ro thanh khoản một cách đơn giản là rủi ro mà “khi bạn cần tiền, bạn có thể không dễ dàng chuyển nó thành tiền”.
Giả sử bạn giữ cổ phiếu phiếu của một công ty và bạn đột nhiên cần tiền. Bạn yêu cầu ai đó trong công ty trả lại tiền cho bạn tất nhiên không được đáp ứng, bạn chỉ có thể có tiền khi bán cổ phiếu cho ai đó.
Tuy nhiên, ngay cả khi bạn có cổ phiếu và muốn bán nó, bạn cũng không thể bán chúng trừ khi bạn tìm được người muốn mua. Hơn nữa, ngay cả khi người mua được tìm thấy, họ có thể chỉ mua nó với giá rất thấp.
Ngược lại, ngay cả khi bạn muốn “mua” một cổ phiếu nào đó, không phải lúc nào cũng thuận lợi và không phải lúc nào cũng có người muốn bán. Đặc biệt, rất khó tìm được người bán nếu công ty phát hành số lượng cổ phiếu nhỏ hoặc việc mua bán không sôi động.
Những rủi ro này được gọi là “rủi ro thanh khoản”.
RỦI RO PHÁ SẢN
Trong trường hợp gửi tiền ngân hàng, theo nguyên tắc chung, số tiền được gửi vào khi tới một thời hạn nhất định sẽ được trả lại cùng với lãi suất.
Tuy nhiên, nếu việc kinh doanh của ngân hàng gặp khó khăn và phá sản, cả tiền gửi lẫn tiền lãi có thể sẽ không được trả lại.
Đây được gọi là “rủi ro phá sản”.
Trong trường hợp cổ phiếu, theo quy định các công ty không phải trả lại tiền cho người đã mua cổ phiếu.
Vì vậy, bất kể công ty có sụp đổ hay không, tiền mua cổ phiếu về cơ bản sẽ không được trả lại (thay vào đó, các cổ đông sẽ đưa ra các ý kiến tới ban lãnh đạo để công ty không bị sụp đổ).
Đối với những người đang đầu tư vào cổ phiếu, chắc hẳn việc các công ty sụp đổ là một vấn đề cần tránh để xảy ra.
Khi tin đồn lan truyền rằng “công ty đó dường như làm ăn không thuận lợi”, hầu hết những người sở hữu cổ phiếu của công ty đều cố gắng bán nó cho ai đó. Trong trường hợp như vậy, giá cổ phiếu sẽ giảm nên rất dễ bị thua lỗ. Và nếu công ty thực sự sụp đổ, giá trị của cổ phiếu sẽ bị mất.
Rõ ràng, bạn phải xác định và đầu tư vào những công ty kinh doanh tốt.
